แววตาของผู้คนที่แหงนมองท้องฟ้าผ่านกล้องโทรทรรศน์ที่ตั้งเรียงรายกลางย่านเมืองเก่าสงขลา สะท้อนความใคร่รู้ปนตื่นเต้นที่ได้เห็นดวงดาวด้วยตาตนเองท่ามกลางฉากหลังของตลาดบ้านบนและมัสยิดอุสาสนอิสลาม พร้อมดวงจันทร์บอลลูนขนาดใหญ่ที่ตั้งตระหง่าน ความงดงามที่ปรากฏเบื้องหน้าไม่เพียงสร้างความประทับใจแก่ชุมชนและนักท่องเที่ยวที่สัญจรผ่านมา แต่ยังจุดประกายความเข้าใจใหม่เกี่ยวกับดาราศาสตร์อิสลาม หรือ “อัลฟาลัก” วิชาวิทยาศาสตร์มรดกของสังคมมุสลิมที่ศึกษาเกี่ยวกับตำแหน่งและการเคลื่อนที่ของวัตถุท้องฟ้า ซึ่งหลอมรวมวิถีชีวิต ความเชื่อ และศาสนาของชาวมุสลิมไว้อย่างลึกซึ้ง

ส่องฟ้าดาราศาสตร์อิสลามเดลินิวส์

กิจกรรม “ดาราศาสตร์อิสลามฉบับชาวบ้าน” จัดขึ้นเป็นครั้งแรกในย่านเมืองเก่าสงขลา โดยหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา และกลุ่มเครือข่ายสถาปนิกสร้างสรรค์ทักษิณ ผ่านการสนับสนุนโดยบริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด เมื่อปลายเดือนมกราคมที่ผ่านมา ณ ตลาดบ้านบน มัสยิดอุสาสนอิสลาม อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการผสานศาสตร์และศิลป์ที่เป็นเอกลักษณ์ของเมือง พร้อมเปิดพื้นที่ให้ชุมชนได้ค้นหาความหมายของดาราศาสตร์ที่แฝงอยู่ในวิถีชีวิต

ส่องฟ้าดาราศาสตร์อิสลามเดลินิวส์

นายธีรยุทธ์ ลอยลิบ หัวหน้าหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา สงขลา กล่าวว่า ในทุก ๆ วัน วิถีชีวิตของชาวมุสลิมไม่อาจแยกออกจากดาราศาสตร์ได้ เพราะอัลฟาลัก คือรากฐานของศาสนาอิสลามที่บรรพบุรุษใช้กำหนดการปฏิบัติศาสนกิจเพื่อสร้างระเบียบในวิถีชีวิตประจำวัน ทั้งการกำหนดเวลาละหมาด การกำหนดทิศกิบลัต ไปจนถึงการกำหนดวันสำคัญทางศาสนา

ส่องฟ้าดาราศาสตร์อิสลามเดลินิวส์

“ทุกศาสนาล้วนเชื่อมโยงกับดาราศาสตร์ ซึ่งเราเรียกว่า ดาราศาสตร์พหุวัฒนธรรม โดยเฉพาะในศาสนาอิสลามที่ใช้ท้องฟ้าเป็นเครื่องนำทาง ด้วยบริบทของพื้นที่สงขลาซึ่งมีประชากรมุสลิมกว่าร้อยละ 80 หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา จึงมุ่งให้ความรู้แก่เยาวชน ครู ไปจนถึงผู้นำศาสนาที่มีความสามารถในการตัดสินใจ โดยหลายคนยังไม่ทราบว่าดาราศาสตร์มีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของพวกเรามากเพียงใด เราจึงอยากสร้างความตระหนักรู้ผ่านกิจกรรมดาราศาสตร์อิสลามฉบับชาวบ้านให้เข้าถึงง่ายและไม่ใช่เรื่องวิชาการเกินไป ก่อนหน้านี้เราให้ความรู้ผ่านช่องทางออนไลน์ ซึ่งกิจกรรมล่าสุดถือเป็นการลงพื้นที่จริงครั้งแรก โดยเริ่มต้นจากสงขลาซึ่งเป็นหัวเมืองใหญ่ และมีแผนจะต่อยอดไปจังหวัดอื่น ๆ เช่น ปัตตานี และยะลาในเดือนต่อไป”

ส่องฟ้าดาราศาสตร์อิสลามเดลินิวส์

 นายธีรยุทธ์ กล่าวต่อว่า หลายคนอาจไม่เคยตั้งคำถามว่าเฟสของดวงจันทร์เกิดขึ้นได้อย่างไร หรือทำไมเวลาละหมาดถูกกำหนดไว้เช่นนั้น แท้จริงท้องฟ้าคือปฏิทินที่แม่นยำที่สุดสำหรับการทำศาสนกิจ หากเข้าใจดาราศาสตร์อิสลาม จะเห็นเหตุและผลของพิธีกรรมทางศาสนา เช่น การหาทิศกิบลัตที่นครมักกะฮ์จากเงาดวงอาทิตย์ โดยไม่ต้องรอเสียงเรียกละหมาดเสมอไป ปลายทางหากทุกคนเข้าใจความรู้พื้นฐานก็จะใช้เหตุผลวิทยาศาสตร์อธิบายควบคู่กับมิติด้านศาสนาได้ และสร้างมาตรฐานสากลจากดาราศาสตร์และวัฒนธรรมในพื้นที่อย่างเป็นรูปธรรม สะท้อนว่าดาราศาสตร์เป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยกำหนดความเชื่อมโยงระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ

ส่องฟ้าดาราศาสตร์อิสลามเดลินิวส์

ตลอดกิจกรรม เยาวชนและชุมชนต่างฟังเรื่องราวดาราศาสตร์อย่างเพลิดเพลินด้วยเนื้อหาที่ถ่ายทอดใน “ฉบับชาวบ้าน” ที่เข้าใจง่ายและใกล้ตัว บรรยากาศกิจกรรมยิ่งครึกครื้นขึ้นเมื่อนักท่องเที่ยวจากประเทศเพื่อนบ้านเดินทางมาร่วมงาน โดยเฉพาะประเทศมาเลเซีย ซึ่งนับถือศาสนาอิสลามเป็นหลัก โดยไม่เพียงแต่เปิดมุมมองใหม่ให้การเรียนรู้ดาราศาสตร์อิสลามควบคู่กับดาราศาสตร์สมัยใหม่ผ่านกล้องโทรทรรศน์เท่านั้น แต่ยังเติมเต็มความสนุกด้วยกิจกรรมโซนงานฝีมือ ไม่ว่าจะเป็นการสร้างพวงกุญแจ และระบายสีปูน พลาสเตอร์จักรราศี ที่สร้างประสบการณ์น่าจดจำพร้อมความรู้ให้ผู้ร่วมงานกว่า 300 คน ไปพร้อมกัน

ส่องฟ้าดาราศาสตร์อิสลามเดลินิวส์