หากเปรียบปัญหาสินค้านำเข้าราคาถูกทะลักเข้าไทยเสมือน ‘ปัญหาน้ำท่วม’ การจะแก้ปัญหาอาจต้องเริ่มจากการเข้าใจว่า ทำไม ‘น้ำ’ (สินค้าจาก จีน ) ถึงล้น และนำ้เหล่านี้ไหลผ่าน ‘แม่น้ำ’ (ช่องทางการขาย) สายไหนบ้างมาที่ไทย 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

ในฐานะคนที่เคยทำงานในธุรกิจแพลตฟอร์มและวิเคราะห์การค้า-การลงทุนระหว่างประเทศมานาน วันนี้อยากชวนแกะประเด็นใหญ่ของประเทศนี้ที่ผมคิดว่ามีความซับซ้อนสูงเพราะมีหลายปัญหาถูกมัดรวมอยู่ด้วยกัน 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

เริ่มจาก 6 แม่น้ำที่เป็นเส้นทางสำคัญที่สินค้าไหลเข้าประเทศตามภาพแผนผังประกอบด้านล่างครับ

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

1. Trader คนไทย (Offline/Online) ผู้ขายไทยนำเข้าสินค้าจากจีน เพื่อขายในร้านค้าทั่วไปในไทยหรือผ่านแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ เช่น Shopee, Lazada และ TikTok เพื่อขายให้ผู้บริโภคไทย

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

ผลกระทบ: อาจมีผลเสียต่อผู้ผลิตในประเทศ เพราะต้องแข่งกับสินค้านำเข้าราคาถูก แต่อย่างน้อยรายได้ยังอยู่กับคนไทยที่นำสินค้าเข้ามาขาย 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

2. Crossborder Sellers ผู้ขายในต่างประเทศใช้แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซต่างๆ เพื่อขายตรงให้กับผู้บริโภคไทยโดยไม่ต้องจดทะเบียนในประเทศ

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

ผลกระทบ: เพราะผู้ขายไม่ได้อยู่ในประเทศอาจสามารถหลีกเลี่ยงกฎหมายและภาษีไทย ทำให้ได้เปรียบผู้ขายในประเทศ

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

3. Trader ต่างชาติแปลงตัวเป็นไทย ผู้ขายต่างชาติเปิดธุรกิจและร้านค้าออนไลน์ในไทย แต่ส่วนใหญ่ขายสินค้านำเข้าจากจีน 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

ผลกระทบ: ผู้ขายต่างชาติในร่างไทยเหล่านี้ใช้ช่องโหว่ทางกฎหมายและมักหลีกเลี่ยงภาษี ทำให้เกิดความได้เปรียบเหนือธุรกิจในท้องถิ่นในหลายมิติ (และปัญหานี้ก็ไม่ได้อยู่แต่ในภาคการค้าเท่านั้น แต่กระทบหลายอุตสาหกรรมเลย)

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

4. Factory2consumer โมเดล แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซเช่น Temu อาจช่วยให้โรงงานในจีนสามารถบายพาสร้านค้า ขายตรงให้กับผู้บริโภคไทย ถือเป็นรูปแบบใหม่ล่าสุด

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

ผลกระทบ: เพราะผู้ขายไม่ได้อยู่ในประเทศอาจสามารถหลีกเลี่ยงกฎหมายและภาษีไทย ทำให้ได้เปรียบผู้ขายในประเทศ และสามารถขายได้ในราคาถูกมาก นอกจากนี้การควบคุมคุณภาพสินค้าและบริการอาจยากยิ่งขึ้น เพราะไม่มี ‘ผู้ขาย’ ชัดเจน 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

โจทย์สำคัญ: จะสังเกตได้ว่าปัญหาสำคัญของช่องทาง 2-4 คือการไม่บังคับใช้กฎกติกาที่มีของไทย ทั้งเรื่องมาตรฐานสินค้า ภาษีต่างๆ ฯลฯ กับคนขายต่างชาติทั้งที่อยู่ในประเทศและนอกประเทศ (Crossborder) กลายเป็นว่าทำให้กฎกติกาของไทยทำให้คนไทยเสียเปรียบเสียเอง 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

หัวใจคืออย่างน้อยควรสร้าง Level Playing Field ทางกฎกติกา ด้วยการบังคับใช้กฎหมายของไทยที่มีอยู่แล้วกับธุรกิจและคนขายต่างชาติที่อยู่ในและนอกประเทศ ทั้งการคุ้มครองผู้บริโภค ภาษี และ พ.ร.บ.ธุรกิจต่างด้าว 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

เท่าที่ผมเข้าใจ บางส่วนเป็นปัญหาเรื่องช่องโหว่ทางกฎหมายที่ต้องมีการอุดรอยรั่ว แต่บางส่วนเป็นแค่เรื่องการบังคับใช้กฎที่มีอยู่แล้ว แต่ขอยังไม่ลงรายละเอียดตรงนี้

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

5. China + 1 โมเดล สงครามการค้าทำให้บริษัทข้ามชาติเปลี่ยนยุทธศาสตร์ จากที่เคยส่งออกจากโรงงานในจีนไปอเมริกาตรง เปลี่ยนเป็นส่งจากจีนมาไทยก่อนแล้วค่อยไปอเมริกา ในกรณีนี้ไทยนำเข้าวัตถุดิบหรือสินค้ากึ่งสำเร็จรูปจากจีนเพื่อใช้ในการผลิตสินค้าเพื่อส่งออกไปยังประเทศอื่นๆ 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

ผลกระทบ: การนำเข้าประเภทนี้ส่งผลให้เกิดการขาดดุลการค้ากับจีนก็จริง แต่ในขณะเดียวกันก็ช่วยกระตุ้นการส่งออกไปยังตลาดอื่นๆ อาจทำให้เกินดุลกับประเทศอื่นๆ มากขึ้น (เช่น สหรัฐฯ) จึงไม่ควรดูแต่ดุลการค้าไทย-จีนเท่านั้น อาจได้ภาพไม่ครบ และหากกีดกันสินค้าประเภทนี้อาจมีต้นทุนกับผู้ผลิตในประเทศไทยสูง

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

โจทย์สำคัญ: ในอนาคตต้องพยายามดึงการผลิตให้มาอยู่ในประเทศให้มากที่สุด และพัฒนาศักยภาพแรงงานให้สร้าง Value Added ได้มากขึ้น จะได้ลดการนำเข้า เพิ่มมูลค่าให้การส่งออก สร้างงาน-รายได้ในประเทศ (เช่น อุตสาหกรรมนิกเกิลในอินโดนีเซีย) 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

6. แพลตฟอร์มต่างชาติ แพลตฟอร์มเป็นของคนสัญชาติใด จดทะเบียนในไทยหรือไม่

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

เรื่องนี้ชอบถูกผสมเข้าไปกับประเด็นที่ว่าคนขายเป็นคนไทยหรือเปล่า และผู้ผลิตสินค้าอยู่ในไทยหรือเปล่า ซึ่งล้วนเป็นคนละประเด็นกัน 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

โจทย์สำคัญ: ความจริงประเด็นอาจไม่ได้อยู่ที่แพลตฟอร์มเป็นสัญชาติไหน เพราะแพลตฟอร์มไทยก็อาจนำสินค้าเข้าจากจีนหากต้นทุนถูกกว่าผลิตเอง และแพลตฟอร์มต่างชาติก็มีคนขายสัญชาติไทย 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

หัวใจคือไม่ว่าเป็นแพลตฟอร์มสัญชาติไหนหากมีธุรกิจในไทยก็ควร

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทยปฏิบัติตามกฎหมายไทยจ่ายภาษีในไทย และจะให้ดีต้องช่วยพัฒนา SMEs ไทยด้วย โดยเราควรเปลี่ยนวิกฤตเป็นโอกาส ใช้แพลตฟอร์มต่างชาติที่มีสาขาในหลายประเทศเป็นช่องทางช่วยส่งเสริมการส่งออกสินค้าไทย พัฒนา SMEs ให้กลายเป็น Exporter ได้เจาะตลาดใหม่ๆ อย่างที่หลายประเทศก็ทำมาแล้ว 

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

แต่ประเด็นที่แก้ยากที่สุดและเป็น ‘ต้นน้ำ’ ของปัญหาก็คือสภาวะกำลังผลิตเกินในประเทศจีน (Oversupply/Overcapacity) ทำให้ต้องระบายส่งออกสินค้าในราคาถูกสู่โลก ซึ่งทำให้ไปแข่งกับสินค้าส่งออกไทยในตลาดอื่นอีกด้วย

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

เสมือนน้ำที่ล้นเขื่อน ต่อให้เราพยายามกั้นแม่น้ำต่างๆ สุดท้ายน้ำก็จะไหลมาอยู่ดีในช่องทางใหม่ๆ ต่อให้ปิดรูรั่วทางกฎหมายที่ไม่เท่าเทียมก็ต้องยอมรับว่าหลายสินค้าจากจีนก็อาจจะต้นทุนถูกกว่าไทยอยู่ดี

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

เรื่องนี้เป็นปัญหาระดับโลกที่ไม่ได้แก้ได้ง่ายๆ หลายธุรกิจหาตลาดส่งออกใหม่ สร้างแบรนด์ และขยับขึ้น Value Chain เพื่อไม่ต้องแข่งกับสินค้าราคาถูกโดยตรง แต่แน่นอนไม่ใช่ทุกคนทำได้ ส่วนบางประเทศเลือกใช้กำแพงภาษีหรือมาตรการป้องกันการทุ่มตลาดในบางสินค้า แต่ก็ต้องระวัง เพราะหากทำผิดพลาดอาจเป็นการเพิ่มต้นทุนให้ธุรกิจในประเทศและทำให้ค่าครองชีพสูงขึ้นอีก

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

ขอส่งท้ายว่าในบทความสั้นๆ คงไม่สามารถพูดถึงการแก้ปัญหาอย่างลงลึก แต่ที่แน่ๆ นี่คงไม่ใช่ปัญหาที่กระทรวงใดกระทรวงหนึ่งจะแก้ได้ แต่ต้องร่วมมือกันหลายหน่วยงานและมียุทธศาสตร์ระดับประเทศที่ชัดเจน

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

 

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทย

ป.ล. บทความนี้ไม่ได้ต้องการจะกล่าวโทษประเทศใดเป็นพิเศษ เพราะปัญหานี้อาจมาจากประเทศไหนก็ได้ และหลายข้อก็เป็นปัญหาที่ประเทศเราต้องรีบแก้ไขที่ตัวเราเอง

แม่น้ำต้นน้ำของปัญหาสินค้าจีนทะลักไทยสามารถติดตาม THE STANDARD WEALTH
ผ่านแอปพลิเคชันต่างๆ ที่คุณสะดวกหรือใช้งานอยู่แล้วได้เลย