หนึ่งในสื่อเครื่องมือสร้างเสริมทักษะ สร้างการเรียนรู้สำหรับเด็ก “นิทาน” ยังคงบทบาท มีมนต์ขลังร่วมสมัย หลากเรื่องราวจากนิทานที่มีความหลากหลายชวนติดตาม เล่าขึ้นครั้งใดก็เป็นที่ชื่นชอบ ชวนฟัง อีกทั้งภาพประกอบที่สื่อความหมายยังต่อเติมจินตนาการเพิ่มความน่าหลงใหล

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

ชวนถอดรหัสค้นเรื่องน่ารู้จากหนังสือภาพหนังสือนิทาน พาท่องโลกนิทานที่มีมนต์เสน่ห์ในยุคดิจิตอล ที่ยังคงส่งต่อการเรียนรู้ได้กว้างไกล โดย อุษา ศรีนวล นักจัดการความรู้อาวุโส สถาบันอุทยานการเรียนรู้ (TK Park) หรือ ครูเจ นักเล่านิทานและนักออกแบบกิจกรรมสำหรับเด็กให้มุมมองพาสัมผัสจินตนาการ มนต์เสน่ห์แห่งนิทานว่า นิทานเป็นเครื่องมือหนึ่งที่ทรงประสิทธิภาพต่อการพัฒนาด้านอารมณ์และจิตใจ จะเห็นว่าครั้งใดที่เด็กๆได้ฟังนิทานจะมีความสุข มีรอยยิ้ม เสียงหัวเราะเกิดความรื่นรมย์ ความสุขจากการฟังนิทานยังส่งต่อให้เด็กๆ รักหนังสือ นำไปสู่การรักการอ่าน สร้างนักอ่าน

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

บทบาทของนิทานในยุคปัจจุบัน นิทานยังคงเป็นที่สนใจและทรงพลัง ยังคงมีความสำคัญอยู่มาก นิทานนำเสนอเรื่องราวที่หลากหลากไม่ได้มีแค่ความสนุก หรือเรื่องราวที่น่าตื่นเต้น ผจญภัย แต่นิทานยังมีมิตรภาพ มีเรื่องราวชวนให้ศึกษาเพลิดเพลิน สร้างการเรียนรู้อีกมากมายหลายมิติ และนอกจากภาษา วิธีการนำเสนอ ภาพประกอบในนิทานยังเป็นศิลปะที่สื่อความหมายชวนติดตาม

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

นักจัดการความรู้อาวุโส นักเล่านิทาน ครูเจ อธิบายเพิ่มอีกว่า นิทานนอกจากนำมาเล่าสร้างสุขให้ ความเพลิดเพลิน นิทานยังสามารถนำมาเป็น สื่อสร้างการเรียนรู้ให้กับเด็กได้เป้นอย่างดี โดยหนังสือนิทานหลายเล่มสามารถเชื่อมโยงนำไปสู่กิจกรรม ฝึกทักษะในด้านต่างๆ นับแต่เรื่องการเคลื่อนไหว พัฒนากล้ามเนื้อมัดใหญ่ กล้ามเนื้อมัดเล็ก ความคิดสร้างสรรค์ การคิดวิเคราะห์ ฯลฯ บทบาทของนิทานจึงไม่แผ่วแม้ในยุคที่เทคโนโลยีก้าวไกลในปัจจุบัน นิทานยังคงทรงพลัง ยังคงมีมนต์เสน่ห์ครองใจ

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

“กาลเวลาผ่านไปนิทานยังคงมีมนต์เสน่ห์นั้นไม่เกินจริง ทั้งนี้นิทานประกอบไปด้วยภาพและภาษา เล่าเรื่องผ่านภาพและภาษา บางเล่มภาพในนิทานเป็นงานศิลปะและไม่ใช่แค่ภาพศิลปะเดี่ยวๆ แต่เป็นภาพที่มีเรื่องราวต่อเนื่องที่น่าประทับใจ สวยงามชวนหลงใหล ขณะที่นิทานบางเล่ม เล่าเรื่องง่ายๆ ใช้คำคล้องจอง เมื่อได้ฟังแล้วไพเราะ ขณะที่บางเล่มมีตัวอักษรไม่มาก แต่สร้างความประทับใจเมื่อได้อ่านฯลฯเป็นมนต์เสน่ห์ที่น่ามหัศจรรย์จากนิทาน

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

ส่วนบทบาทนิทานสร้างนักอ่าน การปลูกฝังให้เด็กรักการอ่าน การเริ่มขึ้นนับแต่ยังเล็กมีความสำคัญ แม้เด็กๆจะยังอ่านหนังสือเองไม่ได้ แต่คุณพ่อ คุณแม่ช่วยได้โดยอ่านให้ลูกฟังซึ่งจะช่วยส่งเสริมการอ่าน เมื่อเด็กๆชอบฟังก็จะเกิดเป็นความสนใจอยากอ่าน นำไปสู่การรักการอ่านเมื่อเติบโตขึ้น

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

“นิทานบางเล่มได้ฟังแล้วก็อยากฟังซ้ำ ฟังอีกหลายๆรอบ ไม่รู้เบื่อ จากที่กล่าวนิทานเป็นการเล่าเรื่องผ่านภาพและภาษา โดยภาพในนิทานที่ดีมากๆก็เป็นดั่งงานศิลปะ และด้วยภาษาในนิทานมีหลายระดับถ้าเป็นภาษาในระดับง่ายๆ เล่าเรื่องง่ายๆสนุก ตื่นเต้น เด็กๆก็จะชอบ

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

บางเล่มใช้ภาษาที่ให้ความรู้สึกเวลาที่เด็กได้ฟังก็เกิดความรื่นรมย์ นิทานจึงเป็นเครื่องมือสื่อสารที่ทรงพลังเข้าถึงเด็กได้ดี เป็นเสน่ห์ของนิทานทั้งภาพและภาษาที่มาพร้อมกับการเล่าเรื่อง ดังนั้นเวลาที่คุณพ่อ คุณแม่ หรือคุณครู อ่านนิทานให้เด็กๆฟัง เนื้อเรื่องที่บอกเล่าผ่านภาพและภาษาจะส่งตรงไปที่ความคิดและความรู้สึกของเด็กๆ เมื่อโดนนิทานตก ติดกับดักนิทานจึงทำให้เด็กๆอยากฟังซ้ำ ฟังแล้วฟังเล่า และเมื่อได้หลงรักนิทานก็จะนำไปสู่ความรักหนังสือ รักการอ่านต่อเนื่องไปในอนาคต”

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

นักเล่านิทาน นักออกแบบกิจกรรมสำหรับเด็กครูเจ เล่าเพิ่มถึงความสำคัญของนิทานภาพอีกว่า นิทานหลายเรื่องสร้างสรรค์ภาพประกอบไว้อย่างโดดเด่น อีกทั้ง หนังสือภาพสำหรับเด็ก ก็มีส่วนสำคัญในการสร้างการเรียนรู้ สร้างจินตนาการกว้างไกล และสร้างการอ่าน

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

แม้จะไม่ได้เล่าเรื่องราวแบบนิทาน แต่นำบริบทมาเล่าเรื่องราวให้สนุกสนาน มีมุมมองน่าติดตาม สร้างการเรียนรู้และจินตนาการเช่นกัน อย่างเช่น หนังสือภาพของประเทศญี่ปุ่น หนังสือภาพจะมีการนำเสนอภาพประกอบที่หลากหลายมาก อีกทั้งสร้างสรรค์ได้หลายเทคนิควิธีทั้งภาพประกอบที่เป็น ภาพถ่าย ภาพกราฟิก ภาพวาด ฯลฯ ใช้ภาพและภาษาง่ายๆ สร้างกิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกัน เป็นต้น

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

“หนังสือนิทานในบางเล่มถือว่าเป็นหนังสือภาพสำหรับเด็ก เพียงแต่การเล่าเรื่องราวเป็นแบบนิทาน แต่อย่างไรแล้วเมื่อกล่าวถึงหนังสือภาพสำหรับเด็กก็จะหมายรวมถึงนิทานอยู่ในนั้นโดยรายละเอียดจะมีความต่างกันนิดหน่อย หนังสือภาพบางทีนำเสนอเรื่องราวที่เป็นข้อเท็จจริง อย่างเรื่อง มหัศจรรย์น้ำในแก้ว เล่มนี้เป็นนิทานภาพจากประเทศญี่ปุ่นที่มีมนต์เสน่ห์ชวนติดตามเล่นหนึ่ง

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

หนังสือไม่ได้ใช้เวทมนตร์ ไม่ได้ทำเทคนิคพิเศษใดๆ เพียงมีน้ำกับแก้วธรรมดาๆก็ทำสิ่งมหัศจรรย์ให้เกิดขึ้นได้ นิทานชวนติดตามโดยมีวิธีการนำเสนอเรื่องราวได้อย่างน่าทึ่ง อ่านสนุก ชวนติดตามนับแต่ต้นจนจบเรื่อง มีภาษากะทัดรัดและสื่อความหมายได้อย่างดี อีกทั้งภาพประกอบ ใช้ภาพถ่าย นำเสนอได้อย่างน่าสนใจ เป็นหนึ่งในเล่มนิทานที่เปิดพื้นที่ทางความคิด ใช้ความคิดได้อย่างอิสระ”

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

อีกทั้งเมื่อครั้งที่พูดคุยถึงเรื่องนิทานภาพ ครูเจยกยังตัวอย่างเรื่อง ใบไม้รึเปล่านะ ซึ่งนำเสนอแนวทางการเล่าเรื่องที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ใช้ตัวละครหลักเป็นพืชพรรณธรรมชาติ ต้นไม้ ใบหญ้า นำเสนอความงามและความเรียบง่ายผ่านภาพถ่ายในมุมมองต่างๆอย่างทรงพลัง ฯลฯ

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

นอกจากหนังสือนิทานจากต่างประเทศที่มีการนำเสนอเรื่องราวที่หลากหลาย หนังสือนิทานของคนไทยที่แต่งโดยคนไทยก็มีหลายเล่มที่น่าติดตามเช่นกัน และจากประสบการณ์ทำกิจกรรมนิทานกับเด็กๆ นิทานเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญที่สามารถทำให้ค้นพบศักยภาพของตนเอง โดยที่ผ่านมาเรามีกิจกรรมนิทานผลิบานที่ดำเนินการอยู่และขยายการทำงานเชิงรุกไปในพื้นที่ชุมชนที่ห่างไกลให้เด็กๆได้สนุกเรียนรู้ เข้าถึงนิทาน โดยนำกิจกรรมเล่านิทานภาพ กิจกรรมหลังการอ่านหลายรูปแบบร่วมสร้างสรรค์สังคมแห่งการเรียนรู้

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

“การจะใช้ประโยชน์จากนิทานเพื่อให้เด็กได้ค้นพบศักยภาพตัวเอง อย่างเช่นเวลาที่อ่านนิทานให้เด็กฟัง อย่างในกิจกรรมเราสามารถใช้นิทานเล่นและมีปฏิสัมพันธ์กับเด็กๆ บางครั้งอาจใช้เรื่องราวจากนิทานให้เด็กๆได้แสดงความคิดเห็น แสดงความรู้สึก ให้เด็กได้วิเคราะห์และแก้ไขปัญหา ฯลฯ ก็จะช่วยให้เด็กได้ด้นพบตัวตน พัฒนาศักยภาพตนเอง เป็นอีกประโยชน์ที่ได้จากนิทาน”

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

นิทานของไทยในปัจจุบันมองว่ามีความหลากหลายมาก นักเขียนมีวิธีการนำเสนอที่น่าสนใจ รวมถึงสำนักพิมพ์นำหนังสือนิทานจากต่างประเทศจากหลายๆประเทศนำมาแปลเยอะขึ้นไม่ว่าจะเป็นนิทานของญี่ปุ่น จีน ไต้หวัน เกาหลี หรือทางฝั่งยุโรป ฯลฯ ซึ่งก็มีความหลากหลายเยอะขึ้น โดยแต่ละประเทศจะมีอัตลักษณ์ที่ไม่เหมือนกัน อย่างประเทศญี่ปุ่น เกาหลี มีอัตลักษณ์ของวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ ฯลฯที่ชัดเจน เมื่อนำมาอ่าน เด็กๆสามารถเรียนรู้ได้จากนิทาน และหลายๆประเทศบอกเล่าแง่มุมเหล่านี้ไว้ในนิทาน

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

สำหรับผู้เล่านิทานให้เด็กฟัง หากสามารถวิเคราะห์เรื่องราว นำสถานการณ์ หรือบริบทจากนิทานนำมาเล่นเรียนรู้ นำประเด็นจากนิทานนำมาให้เด็กๆได้ร่วมกันคิดวิเคราะห์ หรือแก้ไขปัญหา หรือนำมาต่อยอดขยายความคิดจินตนาการ ได้ทดลองลงมือทำ ฯลฯ ก็จะเป็นผลดีกับเด็กๆยิ่งขึ้น ทำให้เด็กได้พัฒนาศักยภาพของตัวเองอย่างเต็มที่

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

นิทานยังมีคุณค่าในด้านวัฒนธรรม วิถีชีวิตความเป็นอยู่หรือในประเด็นปัญหา เรื่องราวยากๆอย่างการสูญเสีย การจากลา ฯลฯ ก็สามารถอธิบายผ่านนิทานได้อย่างแยบยล ประโยชน์จากนิทานที่ซ่อนอยู่ยังมีอีกมาก นอกจากส่งเสริมพัฒนาการตามวัย ส่งเสริมด้านทักษะภาษาเพิ่มคลังคำศัพท์นำไปสู่การเข้าใจและการสื่อสารที่เหมาะสม

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

การได้ฟังนิทาน อ่านนิทานไปด้วยกันในครอบครัวยังสร้างเสริมสัมพันธภาพ ความอบอุ่น ความใกล้ชิด

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

สร้างช่วงเวลาพิเศษที่น่าจดจดที่ต่างก็มีจุดเริ่มต้นจากนิทาน.

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์

พงษ์พรรณ บุญเลิศ

ถอดรหัสหนังสือภาพนิทานปลูกสร้างนักอ่านจินตนาการไม่สิ้นสุดเดลินิวส์