แม้จะมีการเล่นมายาวนาน แพร่หลายในต่างประเทศ แต่ในช่วงสิบกว่าปีมานี้สำหรับประเทศไทยชื่อของ “บอร์ดเกม” ได้สร้างความคุ้นเคย มีกลุ่มผู้เล่นเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อย ๆ พร้อมกับความหลากหลายของรูปแบบเกมที่พัฒนาออกแบบสร้างสรรค์น่าติดตามต่อเนื่อง ทั้งนี้ชวนเจาะกระดานบอร์ดเกม พาค้นเรื่องน่ารู้ที่เรียนรู้ได้จากบอร์ดเกม

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

นิวัฒน์ ถุงเงินศิริ นักจัดการความรู้อาวุโส สถาบันอุทยานการเรียนรู้ (TK Park) ให้ความรู้ว่า ถ้ามองถึงการเติบโตของบอร์ดเกมที่เข้ามามีผลเปลี่ยนแปลงพื้นที่การเรียนรู้ คงต้องย้อนเล่าถึงพื้นที่นี้ TK Park เราถือกำเนิดมาในลักษณะห้องสมุดมีชีวิต เป็นห้องสมุดแนวคิดใหม่ แหล่งเรียนรู้ในรูปแบบห้องสมุดมีชีวิตซึ่งนอกจากหนังสือที่ดีที่มีการหมุนเวียนตลอดเวลา ยังมีสิ่งอื่น ๆ ที่เข้ามาเชื่อมโยงร่วมส่งเสริมสร้างการเรียนรู้ เป็นการเริ่มต้นของการเข้ามาของสื่อใหม่ ๆ ซึ่งก็รวมถึง “บอร์ดเกม”

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

“การเข้ามาของบอร์ดเกมในไทยถือว่าไม่ได้นานมาก หากเทียบกับต่างประเทศทางฝั่งยุโรปหรือฝั่งอเมริกาที่มีการเล่นกันมายาวนาน การเข้ามาของบอร์ดเกมในประเทศไทยนับกันจริง ๆ ประมาณ 10 กว่าปีและค่อยๆ เฟื่องฟู บูมขึ้นเรื่อยๆ และเมื่อมีการเข้ามาก็มีการเปลี่ยนแปลงให้เห็นขึ้นเรื่อยๆ ทั้งกลุ่มผู้เล่น การสร้างสรรค์ดีไซน์เกม ฯลฯ ทั้งนี้จากที่กล่าว สำหรับเกมกระดานในเบื้องต้นเหมือนของเล่นทั่วไปเป็นสื่อที่มุ่งความสนุก แต่สำหรับบอร์ดเกมในยุคใหม่เข้ามาเปลี่ยนโลกการเรียนรู้ให้ทั้งความสนุก ทั้งสร้างประสบการณ์เรียนรู้”

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

นักจัดการความรู้อาวุโส คุณนิวัฒน์ เล่าเพิ่มเติมอีกว่า บอร์ดเกมนอกจากจะเล่นสนุกแล้วยังมีประโยชน์อื่นๆ ที่เข้ามาเกี่ยวข้องเป็นสื่อการเรียนรู้ที่ทรงพลังที่เข้ามาช่วยเปลี่ยนแปลงพื้นที่การเรียนรู้ โดยถ้ามองถึงประโยชน์ บอร์ดเกมช่วยฝึกทักษะ ไม่ว่าจะเป็นการแก้ปัญหา การคิดวิเคราะห์ การทำความเข้าใจกับผู้คน การทำงานเป็นทีม หรือแม้กระทั่งการจัดลำดับ จัดการเวลา ฯลฯ โดยสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้สามารถเรียนรู้ได้ผ่านประสบการณ์การเล่นบอร์ดเกม

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

ขณะเดียวกันนอกเหนือจาก Soft skill ที่กล่าว ในส่วน Hard skill ในบางเกมของบอร์ดเกมอย่างเช่น ทักษะทางการเงินการลงทุน จะเห็นว่าสื่อการเรียนรู้ บอร์ดเกมให้คุณประโยชน์กับคนเล่นที่มากกว่าความสนุก และสำหรับการขับเคลื่อนบอร์ดเกม เราได้นำบอร์ดเกมเข้ามานับแต่ปี 2559 โดยนำมาเป็นสื่อส่งเสริมการเรียนรู้และต่อเนื่องมาก็ยังคงดำเนินการ โดยมองเห็นว่าสื่อการเรียนรู้นี้ทรงพลังที่จะช่วยกระตุ้นการเรียนรู้

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

“บอร์ดเกมไม่ใช่เป็นแค่เรื่องของความสนุก แต่บอร์ดเกมสามารถทำงานได้ดีในหลายมิติ จากที่กล่าวช่วยพัฒนาทักษะต่างๆ ให้กับเรา ไม่ว่าจะเป็นทักษะการจัดการ การทำความเข้าใจผู้คน การทำงานเป็นทีม ฯลฯ สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้บอร์ดเกมสามารถทำงานได้ดี ทั้งนี้ในความพิเศษจากบอร์ดเกมจะเปิดโอกาสให้เราได้เข้าไปมีประสบการณ์ร่วมในเหตุการณ์จำลองที่เกิดขึ้นในเกม

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

แต่ละเกมจะมีธีมของมันอยู่ อย่างเช่น ถ้าพูดถึงเรื่องการเงิน การลงทุน ในเกมจะจำลองเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น หรือในเรื่องหุ้น เกมจะจำลองทุกอย่างลงมา พาเราไปรู้จักว่าหุ้นคืออะไร ได้ทดลองเทรด ได้ทดลองลงทุน ฯลฯ มีประสบการณ์ร่วมกับเรื่องต่าง ๆ และในเกมเราสามารถแพ้ได้ แต่ชีวิตจริงคงไม่เป็นเช่นนั้น คงไม่มีใครอยากล้ม ต้องคิดวิเคราะห์อย่างรอบคอบ การเล่นเรียนรู้ผ่านบอร์ดเกมจะเกิดการเรียนรู้โดยได้เข้าไปมีประสบการณ์ร่วม ได้ลองผิดลองถูก และสุดท้าย ถ้าผิดพลาดก็จะเกิดการเรียนรู้”

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

เกมที่ออกแบบสร้างสรรค์ในรูปแบบบอร์ดเกมมีความหลากหลาย มีรูปแบบใหม่ ๆ อย่าง วัฒนธรรม ก็มีอยู่ในบอร์ดเกม อย่างเช่นเรื่อง “อาหาร” บอร์ดเกมสร้างการเรียนรู้ สร้างการจดจำ ทำให้ได้เห็นถึงวิธีการทำอาหาร วัตถุดิบส่วนผสม ฯลฯ และด้วยที่บอร์ดเกมมีความหลากหลายของเนื้อหา หลากเรื่องราวความรู้ แต่ทั้งนี้ก็ต้องทำความเข้าใจ บอร์ดนั้นเป็นสื่อหนึ่งที่ทำให้เรามีโอกาสได้สัมผัสประสบการณ์เกิดจินตนาการ ได้เรียนรู้อะไรบางอย่างเบื้องต้น แต่คงไม่ใช่ความเชี่ยวชาญในเรื่องนั้น ๆ แต่เกมจะกระตุ้นให้อยากเรียนรู้ อยากค้นคว้าข้อมูล อยากอ่านหนังสือกับเรื่องนั้น ๆ หรือเรื่องอื่น ๆ ต่อไป อย่างเช่น การทำพิซซา ในเกมสนุกไปกับการทำ แต่ถ้าเป็นของจริง เป็นการทำจริงจะเป็นอย่างไร ฯลฯ ซึ่งก็เป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของบอร์ดเกม

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

นักจัดการความรู้อาวุโสขยายความเพิ่มอีกว่า ในบอร์ดเกมยังทำให้ลดช่องว่างในเรื่องวัย ทั้งนี้เกมจะนำความชอบมาเป็นตัวนำ อย่างเช่น ถ้าชอบเรื่องการเงิน ชอบการปลูกต้นไม้ ชอบการทำอาหาร ฯลฯ แม้จะไม่รู้จักกันมาก่อน แต่หากชอบเรื่องเดียวกันก็สามารถสนุกเรียนรู้ไปด้วยกันได้ เรื่องวัยจึงไม่ใช่ข้อจำกัด อย่างเช่น บอร์ดเกมที่พูดถึงเรื่องการทำอาหาร เด็ก ๆ สามารถเล่นกับคุณตาคุณยายได้ โดยเกมออกแบบให้ทำอาหารเมนูต่าง ๆ ส่วนผสมมีอะไร ทำอย่างไร แม้จะต่างประสบการณ์ แต่ชอบเรื่องเดียวกันก็สนุกเรียนรู้ไปด้วยกัน ซึ่งสิ่งนี้เป็นภาพที่เห็นมาตลอดในพื้นที่การเรียนรู้แห่งนี้

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

“ที่นี่เรามีบอร์ดเกมคลับโดยจะมีขึ้นเดือนละหนึ่งครั้ง ทุกวันอาทิตย์ที่สองของเดือน และในแต่ละเดือนจะมีธีมที่ต่างกันไป อย่างเช่นเดือนนี้มาในธีม “สุดยอดนักปลอมตัว” เป็นเกมในแนวสืบสวนสอบสวน เป็นสายลับ นักสืบ ผู้ร้าย ฯลฯ และจากการจัดบอร์ดเกมคลับต่อเนื่องมาทำให้เห็นถึงกลุ่มผู้เล่น เห็นถึงการเล่นเรียนรู้ไปด้วยกันของทุกวัย โดยแม้จะต่างวัย ไม่รู้จักกันมาก่อนก็พูดคุยกัน แชร์ประสบการณ์กัน เด็ก ๆ กล้าที่จะพูดคุยกับผู้ใหญ่ ขณะเดียวกันผู้ใหญ่ก็ได้พูดคุย สื่อสาร เรียนรู้กันและกัน ลดช่องว่างระหว่างวัย”

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

จากบอร์ดเกมที่ขับเคลื่อนและร่วมกับเครือข่ายพันธมิตรนักออกแบบร่วมกันสร้างสรรค์บอร์ดเกมของคนไทย จากจุดเริ่มต้นที่เริ่มนำบอร์ดเกมมาชวนกันเล่น จากนั้นต่อมาได้จัดประกวด จัดอบรมเวิร์กช็อปเรียนรู้การสร้างสรรค์บอร์ดเกม โดยเฉพาะกับบุคลากรครู เพื่อนำไปเป็นสื่อสร้างการเรียนรู้ และสร้างโอกาสให้กับบอร์ดเกมของคนไทย

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

บอร์ดเกมที่จัดประกวดในปีแรกจัดขึ้นในหัวข้อ บอร์ดเกมเพื่อการเรียนรู้ “เล่นเรียนรู้ไร้พรมแดน” โดยปีแรกได้เกมมาทั้งหมด 9 เกมผลิตนำออกมาเล่น รวมถึงอัปโหลดแชร์เกมไว้ในเว็บไซต์ TK PARK เป็นบอร์ดเกม Print Play ให้ดาวน์โหลดนำไปเล่นเรียนรู้ ทั้งนี้จากปีแรกหัวข้อค่อนข้างกว้างซึ่งก็เป็นข้อดีทำให้ได้เกมที่หลากหลาย อย่างเช่น เกมพูดถึงเรื่องสุขภาพ จำลองตนเองเป็นเชื้อไวรัสในร่างกายมนุษย์ ออกแบบเกมโดยคิดย้อนกลับ มองจากภายในสู่ภายนอก ผู้เล่นจะได้เห็นกระบวนการทำงานของไวรัส การโจมตีของไวรัส ดังนั้นจึงต้องทำร่างกายให้แข็งแรง ฯลฯ เป็นเกมที่ออกแบบสร้างสรรค์เกมโดยนักเรียนมัธยม

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

ขณะที่อีกเกมออกแบบสร้างสรรค์ นำเสนอเรื่อง การปฐมพยาบาลเบื้องต้น ทั้งมีเรื่อง อัลไซเมอร์ และดวงดาวดาราศาสตร์ เกมนี้นำเรื่องราวนิทานดวงดาวมาเป็นกลอุบายในการนำเกม ชวนท่องไปในโลกดวงดาว พร้อมกับโจทย์และภารกิจย้อนอดีต ทบทวนความทรงจำ ฯลฯ

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

จากนั้นต่อมาประกวดบอร์ดเกม “Book on Bord เปลี่ยนหนังสือที่ชอบเป็นเกมที่ใช่” ออกแบบสร้างสรรค์เกมจากหนังสือในดวงใจ ซึ่งก็มีความหลากหลายและเปิดโอกาสให้กับน้องมือใหม่ และรุ่นพี่มือโปร นำเสนอไอเดีย ได้เห็นหนังสือแนวจิตวิทยา หนังสือการ์ตูน ฯลฯ นำมาสร้างสรรค์เป็นเกม และที่เพิ่งผ่านไปก็ได้บอร์ดเกมเพิ่มขึ้นโดยที่มีความหลากหลาย บอร์ดเกมที่ออกแบบสร้างสรรค์โดยคนไทย ทั้งนี้บอร์ดเกมรางวัลจะนำไปผลิต รวมถึงอัปโหลดเกมให้ได้เล่นเรียนรู้ไปด้วยกัน เป็นส่วนหนึ่งที่บอกเล่าความเคลื่อนไหวของบอร์ดเกมฝีมือสร้างสรรค์ของคนไทย

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

สื่อการเรียนรู้ทรงพลัง สร้างการเรียนหลากหลายและเข้าถึงทุกวัย.

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์

  พงษ์พรรณ บุญเลิศ.

เจาะกระดานบอร์ดเกมปรากฏการณ์การเรียนรู้เดลินิวส์